طراحی محوطه، جانمایی و به کار بردن عناصر و المان‌های مختلف در یک فضا است. طراحی محوطه دارای اصول مشخصی است که برای رسیدن به یک محوطه زیبا و جذاب رعایت آنها لازم است. همچنین در طراحی محوطه (ویلا، باغ، حیاط، بام و..) برخی از عناصر به کمک شما می‌آیند تا فضایی کاربردی و زیبا طراحی کنید.
بیشتر بخوانید: طراحی نما رومی برای ویلا در شمال و بررسی هزینه های ساخت آن
اصول طراحی محوطه
با استفاده از این اصول طراحی، می‌توانید محوطه‌ای زیبا و با فرم‌های متناسب داشته باشید. این شش اصل طراحی محوطه را به خاطر بسپارید:
- وحدت: وحدت در طراحی محوطه یعنی همه عناصر باهم پیوستگی و ارتباط بصری دارند و وقتی وارد محوطه ای می‌شوید هیچ چیز را جدا از دیگری حس نمی‌کنید.
- تاکید: تاکید یا تمرکز در طراحی محوطه با استفاده از نقطه کانونی ایجاد می‌شود. نقطه کانونی یک جزء از ترکیب کل محوطه است که در نگاه اول توجه را به خود جلب می‌کند. عنصر یا فضایی که نقطه کانونی ایجاد می‌کند می‌تواند از نظر اندازه، بافت، رنگ، شکل و.. با بقیه قسمت‌های محوطه متفاوت باشد. مثل وجود یک تک درخت در مرکز حیاط که بزرگتر از بقیه است. استفاده درست از عنصر کانونی جهت ایجاد تاکید در محوطه می‌تواند تنوع به وجود بیاورد.
- تعادل: تعادل در واقع وجود نیروها در هر طرف از فضا است. وقتی وارد فضایی می‌شویم ناخودآگاه چشمهای ما به دنبال وزن کردن دوطرف فضا نسبت به یک محور عمودی فرضی است. مثلا فضای دو طرف مسیر عبور را می‌سنجیم و دیدن یک درخت قطور و بلند در یک طرف آن سمت را سنگین‌تر برایمان جلوه می‌دهد. تعادل در طراحی محوطه به دو شکل تعادل متقارن و تعادل نامتقارن ایجاد می‌شود.
- مقیاس: مقیاس و تناسب در محوطه‌سازی یعنی همه‌ی عناصر نسبت به اندازه‌های انسانی و اندازه‌ی فضا هماهنگ باشند. همچنین اجزای محوطه نسبت به یکدیگر اندازه‌های متناسبی داشته باشند.
- ریتم: ریتم شامل تکرار است و به وسیله‌ی تکرار عناصر مشابه، به ترکیب محوطه وحدت می‌دهد. مثلا در طول یک مسیر عبور ممکن است چهار درختچه وجود داشته باشد و یک درخت بلندتر از بقیه و دوباره چندین درختچه و یک درخت و همینطور این ترتیب قرارگیری یک ریتم را ایجاد می‌کند.
- سادگی: سادگی یعنی با حداقل تعداد اجزا و عناصر، حداکثر کاربرد و مفاهیم را ایجاد کنیم. یکی از اصول ضروری در طراحی محوطه رعایت سادگی است و از آشفتگی جلوگیری می‌کند.
بیشتر بخوانید: آیا امید به ارزان شدن قیمت ویلا در شمال است؟!
عناصر مهم طراحی محوطه
- مبلمان و فضای نشستن: فضای نشستن در محوطه را فراموش نکنید، مبلمانی که در طراحی محوطه به کار می‌روند می‌تواند از جنس چوب، آلومینیوم، استیل، پلاستیک و.. باشد. انتخاب مبلمان در طراحی محوطه به عوامل مختلفی از جمله، آب و هوای منطقه، تعداد افرادی که قرار است از مبلمان استفاده کنند، مساحت محوطه، قابل جابه‌جایی بودن و.. بستگی دارد.
- در نظر گرفتن سایه بان: یکی از مواردی که باید در طراحی محوطه مورد توجه قرار بگیرد، طراحی سایه‌بان و آفتابگیر است. آلاچیق، پرگولا، سایه‌بان چتری و پارچه‌ای می‌توانند این نقش را در محوطه ایفا کنند. سایه بان‌ها و آلاچیق‌ها در روزهای بارانی هم به راحتی قابل استفاده هستند و فضای دنج و حفاظت شده‌ای را برای شما در مقابل آفتاب و باران ایجاد می‌کنند.
- آتش دان و شومینه: عناصر انرژی بخش! یکی از عناصری که امروزه در طراحی محوطه مورد توجه طراحان و کارفرماها قرار دارد استفاده از آتشدان فضای باز است. آتشدان و شومینه می‌توانند عنصر آتش را به محوطه شما بیاورند. وجود آتش در محوطه حس گرما و انرژی را برایتان به ارمغان می‌آورد.
- نورپردازی: برای اینکه بتوانید شبها هم از محوطه استفاده کنید، باید به نورپردازی محوطه توجه کنید. نورپردازی در طراحی محوطه از موارد با اهمیتی است که امنیت، زیبایی و کاربرد محوطه بیرونی را برایتان میسر می‌کند. نورپردازی در طراحی محوطه در انواع مختلفی از جمله؛ چراغ‌های روشنایی با ارتفاع‌‌های مختلف، چراغ‌های روشنایی دیواری، نورپردازی داخل آب و استخر و... انجام می‌شود.
- سنگ فرش محوطه: یکی از عناصر جذاب برای طراحی مسیرهای عبور در محوطه‌سازی استفاده از سنگ است. سنگفرش محوطه‌سازی انواع مختلفی دارند. ابعاد و اندازه و رنگ و طرح‌های سنگ در انتخاب آنها برای سنگفرش محوطه اهمیت دارد. یکی از کارهای جذابی که می‌توان برای مسیرسازی محوطه از آن استفاده کرد ترکیب گیاه و سنگ است.
بیشتر بخوانید: مکان های گردشگری چمستان
- گیاهان در محوطه سازی: یکی از عناصر مهم در طراحی محوطه، گیاهان هستند. گیاه عنصری است که به طراوت و زنده بودن فضای محوطه شما کمک می‌کند. یکی از تفاوت‌های اصلی فضای داخلی و محوطه بیرونی ساختمان گل و گیاه آن است. گیاهان مختلفی از درختان همیشه سبز و خزان‌دار گرفته تا گلهای فصلی که فقط یک فصل عمر می‌کنند، برای طراحی محوطه استفاده می‌شوند. انتخاب گیاهان برای طراحی محوطه باید بر اساس شناخت گیاهان مناسب با فضای شما و بر اساس مساحت و عواملی مانند خاک و نور و آب و اقلیم و.. انجام شود.
- طراحی آبنمای محوطه: همه‌ی ما از وجود صدای آب در محوطه احساس آرامش می‌کنیم و این عنصر در معماری‌های سنتی ایران هم نقش مهمی بازی می‌کند. یکی از عناصری که در محوطه‌سازی اغلب افراد به آن توجه می‌کنند طراحی آبنما در محوطه است. مهم‌ترین موضوع در استفاده از آبنمای محوطه باز وجود فضای کافی و مناسب برای نصب و یا ساخت آبنمای محوطه است. آبنماها در اندازه‌های مختلفی و به صورت پیش ساخته و یا در محل ساخته می شوند. یک آبنمای زیبا می‌تواند نقش عنصر تاکید یا نقطه‌ی کانونی را در محوطه داشته باشد.
بیشتر بخوانید: مبایعه نامه چیست؟ تعریف بندهای مبایعه نامه و نکات مهم آن
مراحل طراحی حیاط ویلا توسط طراحان فضای سبز چگونه است؟
- در قدم اول لازم است کارفرما به انتخاب شرکتی طراح مبادرت کند تا افراد متخصص برای دیزاین محوطه و باغ ویلا در موقعیت حاضر شده و آن را از هر جهت بررسی کنند.
- شرایط ویلا و امکانات آن از لحاظ میزان دسترسی به انواع منابع، مساحت و ابعاد آن و همچنین موقعیت اقلیمی و شرایط آب و هوایی توسط طراحان بررسی می شود و بعد آن ها با بهره گیری از هنر و تجربه خود و البته تایید کارفرما تصمیم می گیرند که برای طراحی از چه المان ها و اجزا و مصالحی استفاده کنند.
- طرح سه بعدی و ماکت فضایی که مد نظر طراحان محوطه ساز است، برای درک بیشتر و اشراف بر جزئیات کار به کارفرما تحویل داده می شود و در صورت تایید نهایی و برآورد هزینه های ناشی از سفارش و خرید مصالح، مواد، وسایل، المان ها و البته دستمزد طراحان، کار طراحی و ساخت و ساز به صورت جدی آغاز می شود.
- در اینجاست که کارها و فعالیت ها دسته بندی و تفکیک شده و هریک از آن ها به شخص معینی سپرده می شوند و درواقع هریک مسئول و عهده دار انجام کاری خاص در حیطه تخصص خود خواهند شد.
- ایجاد فضای سبز در مرحله بعدی از اقدامات قرار می گیرد. ابتدا باید به ساخت باغچه ها و انتخاب خاک مناسب دقت شود. باغچه ها باید با توجه به ابعاد محوطه ساخته شده و به رنگ آمیزی و طرح های حاشیه آن نیز توجه شود. اگر قصد ایجاد بیش از یک عدد باغچه در حیاط منزل خود را دارید، باید به اصل تقارن اعتنای زیادی نشان دهید.
- برای انتخاب خاک مورد نظر در باغچه باید لیست گیاهانی که قرار است در باغچه کاشته شوند را مد نظر قرار داده و با توجه به ویژگی ها و نیاز آن ها نوع خاک و جزئیات مواد معدنی مختلف و کود را معین کنید. معمولا ترکیب خاک باغچه در کنار خاک های لومی، آهک و شن ریزه می توانند منبع خوبی برای رشد گیاهان باشند و استفاده از مواد و عناصری نظیر فسفات، گوگرد و منیزیم هم خاک را به شکلی صحیح غنی می کنند اما برای تعیین درجه قلیایی یا اسیدی بودن خاک حتما باید جزئیات شرایط درختان و گیاهان را در نظر بگیرید.
- و اما در اینجا انتخاب درخت ها و گیاهان در درجه بعدی اهمیت قرار می گیرند. اگر مساحت حیاط و محوطه شما وسیع است قادر هستید از درختانی مثل راش، سرو، بید و یا حتی چنار در تزئین باغچه ها کمک بگیرید اما اگر محوطه شما کوچک است، کاشت درختانی مثل ارغوان، آلبالو، انجیر و هلو می توانند مناسب باشند. گیاهان انتخابی شما نیز باید هماهنگ و سازگار با فضای محیط باشند. در فضاهای کوچک استفاده از گیاهانی که میزان رشد محدود داشته و کوتاه هستند متداول تر است. بهتر است رنگ گلبرگ های این گیاهان روشن بوده و ابعاد برگ هایشان نیز ریز و کوچک باشد. حتی اگر حیاط شما گنجایش ساخت باغچه را ندارد می توانید از گلدان و گل های گلدانی مناسب با رنگ ها و طرح ها و ابعاد گوناگون برای تزئین فضا بهره بگیرید و آن ها را در جایگاه های مطلوب و در حد فاصلی مناسب از یکدیگر جانمایی کنید. اما چنانچه فضای باغ یا حیاط شما بزرگ و فراخ است در کنار چیدن گیاهان مختلف در باغچه با ریتم و نظمی چشمگیر، می توانید از دیوارهای سبز و دیگر المان ها نیز بهره بگیرید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با نحوه شرایط خرید زمین در شمال کشور
- توجه داشته باشید که نگهداری درست از فضای سبز و گیاهان آن در قدم بعدی از اهمیت برخوردار است. سعی کنید گیاهان را با توجه به نیاز و ویژگی هایشان آبیاری کرده و نور لازم را به آن ها برسانید و حتی الامکان از کودهای مناسب جهت پرورش آن ها استفاده کنید. البته شما می توانید برای طراحی فضای سبز خود از گیاهانی بهره بگیرید که روش های مراقبت و پرورش ساده ای دارند و با سرعت و کیفیت بالا رشد می کنند.
- بعد از عملی و اجرا کردن فضای سبز، نوبت اجرای المان های دیگر است که می توان از جمله آن ها به نورپردازی، ایجاد آلاچیق، ساخت آبنما و یا چیدمان مبل و صندلی های مختلف اشاره نمود.